Τι είναι οι ελιές
Οι ελιές (σπίλοι) είναι οι αθροίσεις των μελανινοκυττάτων (κύτταρα που περιέχουν μελανίνη) στο δέρμα. Χωρίζονται σε συγγενείς σπίλους, όταν εμφανίζονται από την γέννησή μας μέχρι τον πρώτο χρόνο της ζωής μας και σε επίκτητους σπίλους όταν τους αποκτούμε κατά την διάρκεια της παιδικής και νεαρής ενήλικης ζωής.
Οι σπίλοι μπορεί να είναι επίπεδοι ή επηρμένοι, στο χρώμα του δέρματος ή σε αποχρώσεις του καφέ. Διακρίνονται σε μικρούς (<1,5cm), σε μεσαίους (1,5-10cm), μεγάλους (10-20cm) και γιγαντιαίους (>20cm).
Καθώς το παιδί μεγαλώνει οι σπίλοι μπορεί να γίνουν σκουρότεροι και μεγαλύτεροι, καθώς μεγαλώνουν αναλογικά με αυτό. Επίσης μπορεί να ξεκινούν επίπεδοι κι αργότερα να προεξέχουν σε σχέση με το υπόλοιπο δέρμα αποκτώντας μυρμηκιώδη επιφάνεια.
Ο αριθμός και η μορφολογία τους επηρεάζονται από την κληρονομικότητα αλλά και από επιγενετικούς εξωγενείς παράγοντες, όπως η έκθεση στον ήλιο.
Το μελάνωμα στην παιδική ηλικία είναι εξαιρετικά σπάνιο.
Εξέταση ελιών με δερματοσκόπηση
(Η εικόνα προέρχεται από την DermNet New Zealand)
Η εξέταση των ελιών στα παιδιά πραγματοποιείται με τη λεγόμενη δερματοσκόπηση
Η δερματοσκόπηση είναι μια διαγνωστική μέθοδος η οποία μεγενθύνει τις μικροσκοπικές λεπτομέρειες του δικτύου μελανίνης του σπίλου και επιτρέπει στον δερματολόγο να διακρίνει τους άτυπους και δυνητικά επικίνδυνους, από τους καλοήθεις σπίλους.
Εάν βρεθεί ένα μικρός αριθμός δυνητικά επικίνδυνων (δυσπλαστικών) σπίλων τότε γίνεται χειρουργική αφαίρεση και ιστολογική εξέταση-βιοψία.
Σε περίπτωση που οι δυσπλαστικοί σπίλοι είναι περισσότεροι, τότε γίνεται χαρτογράφηση.
(Η εικόνα προέρχεται από την DermNet New Zealand)
Εξέταση ελιών με χαρτογράφηση
Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να είναι απαραίτητη η χαρτογράφηση. Πρόκειται για μια εξειδικευμένη εξεταστική μέθοδο κατά την οποία αποτυπώνεται η θέση επακριβώς στο σώμα και η δερματοσκοπική εικόνα κάθε εξεταζόμενου σπίλου.
Με την βοήθεια ειδικού εξοπλισμού και λογισμικού σε ηλεκτρονικό υπολογιστή παρακολουθούμε τις ελιές και εφόσον παρατηρηθούν ύποπτες αλλαγές, προχωρούμε σε χειρουργική αφαίρεση και βιοψία.
Ποιες ελιές είναι επικίνδυνες
- Οι σκούρες ελιές, ειδικά αν βρίσκονται στις παλάμες και στα πέλματα. Δηλαδή μέρη του σώματος με τη μεγαλύτερη τριβή.
- Οι ανομοιόμορφες ελιές, π.χ να έχει προεξοχές ή να είναι διογκωμένες σε ένα σημείο τους
- Οι ελιές με μπλε, γκρίζες, κόκκινες ή λευκές περιοχές
Όπως και στους ενήλικες έτσι και στα παιδιά, ένας εύκολος οδηγός για την ανίχνευση των πρώιμων προειδοποιητικών σημείων του μελανώματος αποτελεί η «Αλφαβήτα του Μελανώματος» (ABCDE) όπου τα 5 πρώτα γράμματα της αγγλικής αλφαβήτου αντιστοιχούν σε:
Α για την ασυμμετρία (ASYMMETRY) – Οι καλοήθεις σπίλοι είναι σχεδόν πάντα συμμετρικοί με ομαλό σχήμα και στρογγυλό ή οβάλ περίγραμμα σε αντίθεση με τους κακοήθεις που είναι ασύμμετροι με ακανόνιστες παρυφές.
Β για το όριο (BORDER) – Ένας καλοήθης σπίλος έχει λεία και ομαλά όρια, σε αντίθεση με τον κακοήθη σπίλο που έχει ασαφή και ανώμαλα όρια.
C για το χρώμα (COLOR) – Οι περισσότεροι σπίλοι έχουν ομοιόμορφο χρώμα. Εάν ένας σπίλος έχει διχρωμία, τριχρωμία, ή πολυχρωμία τότε καλό είναι να εκτιμηθεί από τον Δερματολόγο.
D για τη διάμετρο (DIAMETER) – Η διάμετρος ενός κακοήθους σπίλου είναι συνήθως μεγαλύτερη από 6mm.
E για την εξέλιξη ή την αλλαγή (EVOLVING) – Αν ένας σπίλος αρχίσει να μεγαλώνει, να αλλάζει χρώμα ή να ματώνει αυτά αποτελούν καμπανάκι κινδύνου και είναι σημαντικό να μην καθυστερήσει η επίσκεψη στο γιατρό.
Προστασία ελιών
Η κύρια προστασία που μπορούν να παρέχουν οι γονείς στα παιδιά είναι ο έλεγχος της έκθεσής τους στον ήλιο. Τα ηλιακά εγκαύματα στην παιδική ηλικία είναι ένας ιδιαίτερα σημαντικός παράγοντας κινδύνου που αυξάνει την πιθανότητα για ανάπτυξη μελανώματος μετέπειτα στην ενήλικη ζωή.
Ακόμα μεγαλύτερη προστασία χρειάζονται τα παιδιά ανοιχτόχρωμου δέρματος ή τα παιδιά με πάνω από 50 σπίλους.
Επίσης έξτρα προστασία χρειάζονται τα παιδιά με συγγενείς γιγαντιαίους σπίλους, τα παιδιά με σύνδρομο δυσπλαστικών σπίλων, ή όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του δέρματος,ή μελανώματος.