Τι είναι τα Σπυράκια
Μια από τις πιο συχνές αιτίες επίσκεψης στον δερματολόγο, ανεξαρτήτως ηλικίας, είναι η ύπαρξη μικρών, ενοχλητικών βλαβών στο δέρμα, που στην καθομιλουμένη τις αποκαλούμε ‘σπυράκια’.
Τα σπυράκια εμφανίζονται συχνότερα στο πρόσωπο, στο τριχωτό της κεφαλής, στο στήθος και στην πλάτη, αλλά μπορεί να εμφανιστούν οπουδήποτε στο σώμα, ακόμα και στους γλουτούς.
Μπορεί να είναι συμπαγή, να περιέχουν υγρό ή πύον, να είναι κόκκινα, μαύρα ή λευκά, να είναι επώδυνα ή ανώδυνα, μπορεί να είναι μικροσκοπικά ή να έχουν το μέγεθος ενός φασολιού.
Τα αίτια για την δημιουργία τους ποικίλουν. Μερικές φορές είναι αποτέλεσμα ιογενούς ή βακτηριακής λοίμωξης. Άλλες φορές είναι το αποτέλεσμα μιας φλεγμονής και της επακόλουθης διαταραχής της τριχοσμηγματογόνου μονάδος (βλ. ακμή). Ενώ κάποιες άλλες φορές συνοδεύουν υποκείμενα δερματολογικά ή άλλα συστηματικά νοσήματα. Τέλος υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις που η αιτιοπαθογένεια τους δεν είναι δυνατό να καθοριστεί.
Στο κείμενο παρακάτω και ανάλογα με την εντόπιση τους κάθε φορά, θα αναφέρουμε τις συνηθέστερες αιτίες δημιουργίας των βλαβών αυτών.
Σπυράκια στο Τριχωτό της Κεφαλής
Όταν τα σπυράκια εντοπίζονται στο τριχωτό της κεφαλής, συνήθως συνοδεύονται από κνησμό (φαγούρα), ή πόνο. Μικρότερες βλάβες εμφανίζονται συχνά ως σμηγματορροϊκή δερματίτιδα και είναι το αποτέλεσμα ξυσίματος του δέρματος.
Μεγαλύτερες και πιο επώδυνες βλάβες που συχνά είναι γεμάτες πύον συνοδεύουν φλεγμονώδεις νόσους του τριχικού θυλάκου, που είναι συνήθως γνωστές με τον όρο θυλακίτιδα. Υπάρχουν διάφορες μορφές θυλακίτιδας, κάποιες εκ των οποίων μπορεί να συνοδεύονται και από απώλεια τριχών.
Κάποιες φορές, και αυτό συμβαίνει συνήθως σε άτομα με πιο σκούρο φωτότυπο, συμπαγή σπυράκια εμφανίζονται στο πίσω μέρος του τριχωτού της κεφαλής, κοντά στον αυχένα. Τα σπυράκια αυτά σταδιακά ενώνονται και με την πάροδο του χρόνου δημιουργούν υπερτροφικές ουλές, ή χηλοειδή. Η κατάσταση αυτή είναι γνωστή ως χηλοειδής ακμή (acne keloidalis nuchae).
Η θεραπεία για τα σπυράκια στο τριχωτό της κεφαλής εξατομικεύεται κάθε φορά ανάλογα με το αίτιο. Συνήθως περιλαμβάνει κορτιζονούχες κρέμες ή λοσιόν, ειδικά σαμπουάν, τοπικά και συστηματικά αντιβιοτικά, ρετινοειδή, ενώ κάποιες φορές μπορεί να γίνουν ενέσεις κορτιζόνης ή χρήση laser CO2.
Σπυράκια στο Πρόσωπο
Τα σπυράκια στο πρόσωπο είναι συνήθως σήμα κατατεθέν της εφηβείας, αλλά μπορεί να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία.
Ο συνηθέστερος λόγος δημιουργίας τους είναι η ακμή. Η ακμή είναι μια κοινή δερματική πάθηση που προκαλείται από φλεγμονή της τριχοσμηγματογόνου μονάδας. Η ακμή εμφανίζεται όταν αρχίζει να εκκρίνεται σμήγμα μέσω μικρών οπών του δέρματος, που λέγονται θύλακες. Οι θύλακες γεμίζουν με ένα κολλώδες μείγμα κυττάρων και σμήγματος. Έτσι δημιουργούνται μαύρα στίγματα στα σημεία που το μείγμα αυτό σκουραίνει, καθώς έρχεται σε επαφή με τον αέρα. Πολλές φορές το μείγμα αυτό εγκλωβίζεται κάτω από την επιφάνεια του δέρματος και έτσι δημιουργούνται τα σπυράκια της ακμής, τα οποία περιλαμβάνουν τους φαγέσωρες (μαύρα ή λευκά στίγματα), τα κόκκινα σπυράκια, τις φλύκταινες και τις κύστεις. Η ακμή εμφανίζεται συνήθως σε εφήβους, αλλά μπορεί να παρατηρηθεί και σε νεογνά, σε παιδιά, καθώς και σε νεότερους ενήλικες.
Η θεραπεία της ακμής εξατομικεύεται ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς και την βαρύτητα της ακμής. Συνήθως περιλαμβάνει τοπικά και συστηματικά αντιβιοτικά, τοπικά και συστηματικά ρετινοειδή, κατάλληλα καθαριστικά και μη φαγεσωρογόνες ενυδατικές κρέμες.
Τα σπυράκια στο πρόσωπο βέβαια δεν είναι πάντα αποτέλεσμα ακμής· οι αιτίες δημιουργίας τους ποικίλουν.
Μπορεί να είναι καλοήθεις δερματικές βλάβες τύπου συριγγωμάτων που εντοπίζονται κυρίως στην περιοχή του άνω προσώπου και γύρω από τα μάτια.
Μπορεί να έχουν μια ήπια κιτρινωπή απόχρωση και να οφείλονται σε διάταση των σμηγματογόνων αδένων, οπότε και ονομάζονται σμηγματογόνες υπερπλασίες.
Επίσης μπορεί να έχουν λευκή απόχρωση και μικρό μέγεθος, οπότε είναι γνωστά ως κέγχρια.
Τέλος μπορεί να αποτελούν τμήμα διαφόρων άλλων καλοηθών εξαρτηματικών όγκων, και όχι μόνο, του δέρματος.
Μερικές φορές όταν η κλινική εικόνα δεν είναι τυπική, μπορεί ο δερματολόγος να χρειαστεί να κάνει μια μικρή βιοψία δέρματος προκειμένου να γίνει ιστολογική διάγνωση. Ακολούθως και ανάλογα με τον τύπο της βλάβης κάθε φορά θα συζητηθεί με τον ασθενή η κατάλληλη θεραπεία.
Σπυράκια στον Λαιμό
Πολλές φορές τα σπυράκια στον λαιμό συνοδεύουν αυτά του προσώπου, κάτι αρκετά συχνό σε ακμή στους νεότερους ενήλικες.
Ο λαιμός, όπως και οι μασχάλες και τα βλέφαρα, αποτελούν αγαπημένα σημεία εντόπισης των θηλωμάτων. Τα θηλώματα, που είναι γνωστά επίσης ως ακροχορδώνες, είναι καλοήθη ογκίδια του δέρματος. Συνήθως έχουν την απόχρωση του δέρματος αλλά μπορεί να έχουν ένα ροζ ή πιο σκούρο καφέ χρώμα. Κρέμονται από ένα λεπτό μίσχο και αναπτύσσονται αργά.
Αποτελούν κατά βάση αισθητικό πρόβλημα και συνήθως αντιμετωπίζονται με κρυοθεραπεία, διαθερμία, laser, ή αφαιρώντας τα με ειδικό αποστειρωμένο χειρουργικό ψαλίδι.
Σπυράκια στις Μασχάλες, στις Μηροβουβωνικές Πτυχές και στο Περινέο
Όταν πολλαπλά, μικρά ή μεγαλύτερα, κόκκινα ή λευκά, επώδυνα σπυράκια τύπου ακμής εντοπίζονται στις μασχάλες, στις μηροβουβωνικές πτυχές, κάτω από τους μαστούς ή/και στο περίνεο, τότε συνήθως μιλάμε για μια δερματική πάθηση που είναι γνωστή ως διαπυητική ιδρωταδενίτιδα.
Αναλόγως της βαρύτητας της νόσου, εκτός από σπυράκια μπορεί επίσης να παρατηρηθούν αποστήματα με πύον, συρίγγια και ουλές. Στα συνήθη μέτρα αντιμετώπισης συγκαταλέγεται η διακοπή του καπνίσματος, ο έλεγχος της υπεριδρωσίας, η αποτρίχωση με laser και η διατήρηση του σωματικού βάρους. Επιπρόσθετα χορηγούνται ποικίλες τοπικές και συστηματικές θεραπείες, ενώ στις βαρύτερες περιπτώσεις εφαρμόζονται και χειρουργικές τεχνικές.
Όταν πολλά, ομοιόμορφα σπυράκια εντοπίζονται στην γεννητική περιοχή τότε θα πρέπει να εξεταστούν κάποιοι λοιμώδεις παράγοντες. Για παράδειγμα μια αρκετά συχνή, ιογενής λοίμωξη του δέρματος και των βλεννογόνων αποτελούν τα κονδυλώματα, ένα σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα, το οποίο οφείλεται σε στελέχη του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV). Εμφανίζονται περίπου στο 50-70% των ατόμων με ενεργή σεξουαλική ζωή. Είναι μια ιδιαίτερα μεταδοτική νόσος η οποία προσβάλει εξίσου και τα δύο φύλα. Πρόκειται για σχετικά μαλακά εξογκώματα, στο χρώμα του δέρματος, που μοιάζουν με σπυράκια ή ελιές. Εντοπίζονται κυρίως στην περιοχή των γεννητικών οργάνων και του πρωκτού. Η αντιμετώπιση τους γίνεται είτε με καταστροφικές μεθόδους που περιλαμβάνουν την χρήση κρυοθεραπείας, διαθερμοπηξίας, χειρουργικής αφαίρεσης και CO2 Laser ή με την χρήση τοπικών κρεμών (π.χ. ιμικιμόδη).
Μια άλλη αυτοπεριοριζόμενη “ίωση” του δέρματος που εκδηλώνεται με πολλαπλά, λευκά, ομφαλωτά συμπαγή σπυράκια είναι η μολυσματική τέρμινθος. Ο αριθμός τους κυμαίνεται από 10-20 αλλά σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να φτάσουν και τα 100. Η λοίμωξη αυτή μπορεί να προσβάλει άτομα όλων των ηλικιών.
Σπυράκια στους γλουτούς
Οι γλουτοί αποτελούν ένα αρκετά σύνηθες σημείο εντόπισης βλαβών τύπου ακμής και θυλακίτιδας, κάτι το οποίο είναι αρκετά ενοχλητικό για τον ασθενή.
Τα σπυράκια στους γλουτούς συνήθως αντιμετωπίζονται με τις θεραπείες που δίνουμε στην ακμή και στην θυλακίτιδα, ενώ σε μερικές περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει ανταπόκριση στην θεραπεία, ή όταν τα σπυράκια συνεχίζουν και ‘βγαίνουν’ για παρατεταμένα χρονικά διαστήματα, μπορεί να χρειαστεί και λήψη ρινικών καλλιεργειών για να διαπιστωθεί αν υπάρχει ή όχι φορεία κάποιου μικροβίου (σταφυλοκόκκου).
Στα λοιπά, μη φαρμακευτικά μέτρα αντιμετώπισής τους περιλαμβάνονται η χρήση αντισηπτικών σαπουνιών, η αποφυγή χρήσης στενών ρούχων και η διατήρηση του σωματικού βάρους.
