Η φαγούρα (κνησμός) είναι ένα σύνηθες, ενοχλητικό σύμπτωμα που συνοδεύει πολλές δερματικές, αλλά και νευρολογικές και ψυχιατρικές παθήσεις.
Τι είναι η φαγούρα
Ως φαγούρα ορίζεται η αίσθηση που επάγει στον άνθρωπο την επιθυμία του ξεσμού, την θέληση δηλαδή, ή την ανάγκη να ξύσει τα σημεία του δερματός του που τον ενοχλούν/φαγουρίζουν.
Όταν το σύμπτωμα αυτό διαρκεί περισσότερο από 6 εβδομάδες, τότε μιλάμε για χρόνια φαγούρα
Τι ποσοστό του πληθυσμού παρουσιάζουν χρόνια φαγούρα-κνησμό
Η επίπτωση του χρόνιου κνησμού φαίνεται ότι αυξάνεται με την ηλικία και υπολογίζεται ότι αφορά το 13.5% περίπου του γενικού ενήλικου πληθυσμού.
Που οφείλεται η φαγούρα- ο μηχανισμός της φαγούρας
Κεντρικό ρόλο στην παθογένεια της φαγούρας παίζουν οι αμύελες, νευρικές ίνες C.
Η διέγερση των ειδικών απολήξεων αυτών των αμύελων C νευρικών ινών στην επιδερμίδα και στο δερμο-επιδερμιδικό όριο γίνεται μέσω ποικίλων χημικών ουσιών, γνωστών και ως μεσολαβητών.
Μετά την διέγερσή τους, οι αμυελες C νευρικές ίνες μεταφέρουν τις ώσεις του κνησμού στα σύστοιχα γάγγλια του νωτιαίου μυελού, όπου συνάπτονται με δευτερεύοντες νευρώνες μετάδοσης, οι οποίοι μέσω του νωτιαιοθαλαμικού σωλήνα συνεχίζουν στον θάλαμο και στον εγκεφαλικό φλοιό, όπου ενεργοποιούνται πολλαπλά κέντρα που εμπλέκονται στην αισθητική και κινητική λειτουργία και στο συναίσθημα.
Η χρόνια φαγούρα συνήθως συνοδεύεται από βλάβες στο δέρμα· μπορεί όμως να μην συνυπάρχουν δερματικές αλλοιώσεις. Ένα λοιπόν βασικό στοιχείο της διερεύνησης των ασθενών με φαγούρα είναι η αξιολόγηση του κατά πόσο υπάρχει μια υποκείμενη πρωτοπαθής δερματική πάθηση.
Τα δερματικά νοσήματα που συνοδεύονται από επίμονη φαγούρα είναι πάρα πολλά.
Στα κυριότερα περιλαμβάνονται φλεγμονώδεις δερματοπάθειες όπως η ατοπική δερματίτιδα, η ερεθιστική και η αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής, το νομισματοειδές και το αστεατωτικό έκζεμα, η κνίδωση, η ψωρίαση και ο ομαλός λειχήνας, λοιμώδεις δερματοπάθειες όπως η ψώρα, οι μυκητιάσεις δέρματος και η φθειρίαση, αυτοάνοσα δερματικά νοσήματα όπως το πομφολυγώδες πεμφιγοειδές και η ερπητοειδής δερματίτιδα.
Οφείλεται επίσης σε πρωτοπαθή δερματικά λεμφώματα, κυρίως η σπογγοειδής μυκητίαση.
Πως θεραπεύεται η φαγούρα
Αναλόγως με τα κλινικά ευρήματα ο Δερματολόγος είτε θα χορηγήσει άμεσα την κατάλληλη θεραπεία, εφόσον η διάγνωση είναι βέβαιη, ή μπορεί να προχωρήσει σε περαιτέρω διαγνωστικές εξετάσεις που συνήθως περιλαμβάνουν την βιοψία δέρματος, την λήψη υλικού για καλλιέργεια κ.α.
Η φαγούρα που οφείλεται σε νοσήματα εκτός δέρματος νευρολογικά ή ψυχιατρικά αίτια
Η πιθανότητα μιας υποκείμενης συστηματικής, νευρολογικής, ή ψυχιατρικής διαταραχής πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε ασθενείς με γενικευμένη και επίμονη φαγούρα, ειδικά όταν δεν υπάρχουν πρωτοπαθείς δερματικές βλάβες.
Εκτιμάται ότι από το σύνολο των ασθενών που επισκέπτονται τον Δερματολόγο τους λόγω γενικευμένου κνησμού χωρίς συνοδές δερματικές αλλοιώσεις, στο 14-24% αυτών υπάρχει μια υποκείμενη συστηματική αιτιολογία.
- Μερικά νοσήματα που προκαλούν φαγούρα είναι :
- Nεφρική ανεπάρκεια (ουραιμικός κνησμός)
- Hπατικές παθήσεις που προκαλούν χολόσταση (π.χ πρωτοπαθής χολική κίρρωση)
- Eνδοκρινολογικα νοσήματα (κυρίως ο σακχαρώδης διαβήτης
Kαρκινοειδές σύνδρομο και διάφορες παθήσεις του θυρεοειδούς) - Aιματολογικά νοσήματα ( ιδιοπαθής πολυκυτταραιμία, σιδηροπενική αναιμία και μαστοκυττάρωση)
- Kακοήθειες όπως λεμφώματα και λευχαιμίες
Nευρολογικά νοσήματα (σκλήρυνση κατά πλάκας, αυτοάνοσα όπως το σύνδρομο Sjogren, παρασιτώσεις και AIDS)
Ψυχιατρικά νοσήματα( Κατάθλιψη, διάφορες διατροφικές διαταραχές.
Πως ένας Δερματολόγος διαγνώσει φαγούρα που δεν οφείλεται σε δερματικές παθήσεις
Αναλόγως των συμπτωμάτων κάθε φορά, ο Δερματολόγος μπορεί να προχωρήσει σε μια σειρά πιο εξειδικευμένων αιματολογικών εξετάσεων καθώς και απεικονιστικών εξετάσεων, όπως ακτινογραφία θώρακος, ενώ μπορεί να χρειαστεί και παραπομπή σε ιατρό άλλης ειδικότητας.
Φαγούρα και άγχος
Τέλος, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ο χρόνιος κνησμός συνδέεται με αυξημένα επίπεδα άγχους και ανησυχίας. Με την σειρά τους το συναισθηματικό και ψυχολογικό stress επιδεινώνουν τον κνησμό, οδηγώντας σε ένα φαύλο κύκλο που επηρεάζει την συμπεριφορά του ασθενούς και επιδεινώνει την πρόγνωση και την ποιότητα ζωής του.
Τι να μην κάνετε όταν έχετε φαγούρα
Μην ξύνεστε. Το ξύσιμο δημιουργεί την ψευδαίσθηση της ανακούφισης του κνησμού, αλλά στην πραγματικότητα ερεθίζει το δέρμα, εντείνει τον κνησμό και μπορεί να οδηγήσει σε μόλυνση και ουλές.
